ต้นไม้ถนนร่มรื่น เป็นไปได้หรือ?

About Author : Pranisa Boonkham Head of Landscape Architecture Department at Faculty of Architecture and Planning, Thammasat University

ในทางบริหารจัดการให้เกิดจริงน่าจะซับซ้อน แต่ในทางหลักวิชาการทำได้ดังนี้ค่ะ (ยาวหน่อย เพราะ ต้นไม้มีชีวิตเหมือนกับคน ต้องดูแลกันตั้งแต่แรกเกิดและตลอดชีวิต จึงจะเป็นต้นไม้ที่สมบูรณ์แข็งแรงให้ประโยชน์กับสังคม เช่นเดียวกับคนที่มีคุณภาพค่ะ)

1. กำหนดความกว้างและรูปแบบของทางเท้าให้เพียงพอทั้งสำหรับการเดิน การปลูกต้นไม้ และ street furniture อื่นๆ ในภาพทางเท้าส่วนที่คนเดินกว้างเหมาะสมกับการใช้งานตรงนี้ (ด้านข้างไม่มีร้านค้า มีแต่กำแพงวังเดิม ถ้ามีร้านค้าด้วย ในภาพนี้อาจจะแคบไป) ประมาณ 2 ม. เป็นอย่างน้อย แต่ความกว้างของบริเวณปลูกต้นไม้ในภาพ ยังน้อยไปหน่อย จะให้ดีควรได้อย่างน้อย 1.5 ม. แนวเสาไฟควรให้เยิ้องกับแนวปลูกต้นไม้เพื่อไม่ให้เกิดปัญหาในการดูแล

2. เลือกชนิดต้นไม้ให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมและการใช้งานของเมือง (เช่นต้นไม้พื้นถิ่นหรือสำหรับกทม.ต้นไม้ที่ทนน้ำใต้ดินสูงได้) ในภาพ ต้นประดู่เหมาะสมดีเพราะแผ่พุ่มให้ร่มเงาถนนและทางเท้าได้ เป็นไม้โตเร็ว อดทน ดูแลรักษาง่าย สามารถตัดแต่งทรงพุ่มให้หลบสายไฟได้ถ้าจำเป็น ระบบรากไม่สร้างปัญหาให้พื้นมากมายนัก หลีกเลี่ยงต้นไม้ที่มีพูพอนเหนือดินมากๆ หรือต้นที่มีพุ่มขนาดใหญ่เกินความกว้างถนนและทางเท้าโดยรวม (หรือกรณีมีอาคารพาณิชย์สร้างประชิดทางเท้า) กรณีมีสายไฟอยู่ในแนวถนนด้วย ไม่ควรเลือกทรงลำต้นพุ่งตรงขึ้นสูงมากเพราะจะตัดแต่งลำบาก

3. นำต้นไม้ที่เตรียมอย่างเหมาะสมมาปลูก ไม่ควรใช้ไม้ใหญ่(แก่)เกินไปเพราะปรับตัวยาก ที่เหมาะสมควรเป็นไม้รุ่นหนุ่มที่แข็งแรงปรับตัวกับสภาพแวดล้อมได้ดี ทั่วไปเป็นต้นสูงประมาณ 2 ม. เส้นผ่าศ.ก.ลำต้นประมาณ 2-4" ต้นไม้ควรมีกิ่งและทรงพุ่มสมบูรณ์และสมดุล ไม่ควรดูเฉพาะที่ได้ความสูงตามที่กำหนดแต่โดนริดกิ่งอื่นหมดมีแค่ลำต้นเดี่ยวๆ ต้นที่ดีควรต้องมีกิ่งก้านแตกมาพอสมควรให้สมดุลกับความสูง มีตุ้มดินขนาดเหมาะกับลำต้น รากในตุ้มดินมีโครงสร้างสมบูรณ์ใกล้เคียงกับตามธรรมชาติ ไม่ม้วนพันกันหรือหงิกงอ

4. ปลูกด้วยวิธีที่ถูกต้อง ระยะระหว่างต้นเหมาะสมกับขนาดทรงพุ่มและราก ให้พื้นที่เติบโตสำหรับแต่ละต้นอย่างเพียงพอ หลุมปลูกกว้างแต่ไม่ลึกเกินไป ใส่ดินที่ระบายน้ำและอากาศได้ดี แก้วัสดุห่อตุ้มด้นออกให้หมด หากดินในตุ้มแน่นเกินไปควรช่วยขยับคลี่รากออกด้วย ตรวจสอบดินเดิมโดยรอบด้วยว่าน้ำระบายออกได้หรือไม่ ถ้าดินเหนียวแน่นมากจนน้ำขังเป็นบ่อในหลุม ควรต้องทำท่อระบายน้ำและอากาศ (กันรากเน่า) **ในต่างประเทศใช้ดินชนิดพิเศษเรียกว่า structural soil ตลอดแนวทางเท้าเพื่อให้รับน้ำหนักวัสดุทางเดินได้ และระบายน้ำและอากาศให้ต้นไม้ได้** ฝังตุ้มดินในตำแหน่งที่ถูกต้อง ไม่ฝั่งโคนลึกเกินไปหรือยกสูงจนรากลอย จัดทำคำยันที่เหมาะสม ดูทิศทางลมที่พัดตามปกติของบริเวณนั้น ค้ำแบบให้ต้นไม้ยืดหยุ่นแกว่งได้บ้าง ไม่ทำร้ายกิ่งและลำต้นเมื่อต้นไม้โต (ใช้สายยางพันลวดลสิงคล้องกิ่งแบบหลวมๆ)

5. ตัดแต่งกิ่งและพุ่มในเวลาที่เหมาะสม คือช่วงที่ต้นไม้พักตัว (ทิ้งใบ หน้าแล้ง) ตัดอย่างมีความรู้ด้านรุกขกรรม ซึ่งต้องรู้สรีระต้นไม้ ธรรมชาติการเติบโต/ หลักฟิสิกส์ แรงโน้มถ่วง การดึงรั้งฯลฯ / หลักศิลปะ ความงามสุนทรียภาพ/ สภาพแวดล้อมเมือง สาธารณูปโภคอื่นๆ การก่อสร้างรอบๆ / หลักการใช้เครื่องมือตัดแต่งและการรักษาความปลอดภัยระหว่างการทำงาน

6. ตรวจสอบสุขภาพต้นไม้โดยรวมเป็นประจำทุกปี เข้าใจเรื่องโรค แมลง สารอาหาร และอาการบ่งชี้ถึงปัญหาของต้นไม้แต่เนิ่นๆ เพื่อป้องกันความเสียหายต่อชีวิตและทรัพย์สินของมนุษย์ ใช้วิจารณญาณในการตัดสินใจจัดการต้นไม้ได้อย่างเหมาะสม ไม่ตึงหรือหย่อนเกินไป...
​
เท่าที่นึกได้ตอนนี้ค่ะ หากทำได้ทั้งหมดนี้ เราจะมีต้นไม้ถนนที่สวยงาม เป็นเมืองที่น่าอยู่ สร้างความสุขให้ทั้งคนและต้นไม้อย่างแน่นอนค่ะ

​​​​อัพเดทข้อมูลการดูแลรักษาต้นไม้ใหญ่ ทาง LINE Add friend ที่ ID : @th-arbor (มี@ด้านหน้า) หรือคลิกปุ่ม Add Friend ด้านล่าง